Czym są odleżyny?
Odleżyny są oznaką martwicy skóry. Są to owrzodzenia, które po wstępnym zaleczeniu łatwo ulegają ponownemu zakażeniu. Obejmują najpierw skórę, następnie mięśnie, a potem kości.
Odleżyny powstają u osób przewlekle chorych, unieruchomionych w pozycji leżącej. Dlatego osoby sparaliżowane, pacjenci przebywający w śpiączce są najbardziej dotknięte występowaniem tego typu owrzodzeń.
Odleżyny najczęściej pojawiają się w okolicach kości krzyżowej, na pośladkach, na piętach, kostkach, łopatkach, łokciach i na potylicy. Czyli wszędzie tam, gdzie skóra pacjenta leżącego styka się z podłożem.
Przyczyna powstawania odleżyn
Wyróżnia się trzy najważniejsze przyczyny, które odpowiedzialne są za powstawanie odleżyn:
- ciśnienie proste - chodzi tu o długotrwały ucisk na tkanki ciała. Winę za to ponoszą kości oraz podłoże, czyli materac. Nieodpowiedni powoduje niedokrwienie, niedotlenienie i następnie niedożywienie tkanek;
- boczne siły ścinające - kiedy skóra przylega do podłoża, ale pacjent mimo wszystko zsuwa się, pojawia się właśnie wspomniana siła ścinająca. Dotyczy to najczęściej pacjentów, którzy leżą na wznak z głową uniesioną pod kątem 30 stopni. Tu z kolei winę ponosi nieodpowiednie łóżko.
- tarcie - opór między skórą a podłożem powoduje systematyczne otarcia, które zmieniają się w rany.
Jak rozpoznać odleżyny?
Sam proces jest dość złożony i zaczyna się od obrzęku i rumienia. Jest to pierwszy sygnał, że tkanka miękka jest niedotleniona. Następnie skóra sinieje i z czasem zaczyna się delikatnie łuszczyć. Naskórek niedożywiony zaczyna obumierać. To właśnie ten moment jest kluczowy, gdyż pojawia się zalążek rany, z którego po pewnym czasie zaczyna wyciekać płyn. Z czasem rana zmienia się w owrzodzenie i atakuje coraz głębsze warstwy skóry, docierając do kości. Ostatnim stadium jest zaatakowanie szpiku kostnego. Jest to już realne zagrożenie życia pacjenta.
Jak leczy się odleżyny?
Leczenie odleżyn zależy od stopnia zaawansowania choroby. Odleżyny klasyfikuje się według pięciostopniowej skali i wg tego schematu prowadzi się leczenie. Na początku są to specjalne maści, które następnie zostają zastąpione przez plastry hydrożelowe. Czasem konieczna jest interwencja chirurga, by oczyścić wrzodziejące rany.
Jak wskazują lekarze, najważniejsza jest profilaktyka, by nie dopuścić do poważnych zmian w strukturze skóry. Dzięki temu można ustrzec pacjenta przed poważnymi zmianami chorobowymi i oczywiście bólem.
Jak nie dopuścić do powstania odleżyn?
Działania profilaktyczne są niezwykle ważne. Mimo,że nie zawsze można zapobiec chorobie, należy zrobić wszystko, by nie dopuścić do powstania odleżyn. Jako działania profilaktyczne przyjmuje się głównie:
1. Odpowiedni materac odleżynowy
To produkt, który ma największe znaczenie podczas zapobiegania odleżynom. Jest stworzony specjalnie z myślą o pacjentach leżących, by umożliwić prawidłowy przepływ krwi. Pobudza tkanki skóry i mięśni. Obecnie wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje materacy odleżynowych:-
materace odleżynowe bąbelkowe - zmiennociśnieniowy materac złożony z komór, które wypełniają się naprzemiennie powietrzem, dzięki czemu skóra nie przylega do podłoża pod ciągłym naporem ciśnienia i kości;
- materace odleżynowe rurowe - składa się z poprzecznie ułożonych komór w kształcie wałków, które podobnie jak bąbelki wypełniają się powietrzem;
- materace odleżynowe z pianki poliuretanowej - przypominają fale, które niwelują ucisk w konkretnych miejscach na ciele. Ich zaletą jest głównie niska cena.
Wybór zależy głownie od schorzeń chorego i preferencji opiekuna.
2. Łóżko ortopedyczne
To niezastąpiony sprzęt, jeśli pacjent cały czas spędza w pozycji leżącej. Ma olbrzymie znaczenie w profilaktyce powstawania odleżyn. Na co zwrócić uwagę podczas wyboru odpowiedniego sprzętu?
- dostosowanie do wagi i wzrostu pacjenta;
- możliwość szybkiego i bezproblemowego złożenia w celu transportu;
- funkcja siedzenia;
Komfort życia osób leżących ma olbrzymie znaczenie i wpływ na samopoczucie pacjenta. Osoby, które nie cierpią z powodu odleżyn, nie są skazane na ciągły ból. Leczenie odleżyn to proces złożony, stąd należy uczynić wszystko, aby nie dopuścić do ich powstania. Odpowiednie łóżko ortopedyczne i materac odleżynowy to najskuteczniejsza metoda na uniknięcie groźnych dla życia pacjenta owrzodzeń.
